Περί τέχνης και άλλων δαιμονίων

Διάβασα σε άρθρο των FT (σε απόδοση της σαββατιάτικης Ημερησίας-πολύ καλός ο οδηγός για τη Βαρκελώνη, για να μην ξεχνιόμαστε!) οτι η αγορά έργων τέχνης αναδεικνύεται ως ιδιαίτερα δημοφιλής μορφή επένδυσης, κυρίως ανάμεσα σε νεόπλουτους Ρώσους, ανερχόμενους κινέζους επιχειρηματίες και γόνους πλούσιων αμερικάνικων οικογένειων, οι οποίοι θεωρούν θέσφατο την αγορά ενός Pollock μέχρι τα 30. Είναι χαρακτηριστικό οτι μέσα στο 2006, οι οίκοι δημοπρασίων Sotheby’s & Christie’s συγκέντρωσαν περισσότερα από 7,5 δις δολάρια. Το ποσό οπωσδήποτε θα αυξηθεί μέσα στο 2007, καθώς η είδηση επιστροφής έργων του Κλιμτ στην οικογένεια Μπλοχ-Μπάουερ (και η πώληση τους από τον οίκο Sotheby’s τον περασμένο Νοέμβριο) άνοιξε το θέμα επιστροφής κλεμμένων από τους Ναζί έργα τέχνης –των οποίων η συνολική αξία ανέρχεται στα 30 δις δολάρια.
Αρχικά να πω οτι, κατά την άποψη μου, όλα τα έργα τέχνης καλλιτεχνών οι οποίοι έχουν διαμορφώσει την πολιτιστική παράδοση χωρών ανήκουν αποκλειστικά στα μουσεία. Προσωπικά χαίρομαι που έχω την ευκαιρία να ταξιδέψω πχ. στη Βιέννη για να δω πίνακες του Κλιμτ, αντί να περιμένω να τα παρουσιάσει στο κοινό κάποιος εκκεντρικός συλλέκτης.
Η αγορά έργων τέχνης για επενδυτικούς σκοπούς ενέχει παγίδες και κινδύνους. Οι αρθρογράφοι των FT κάνουν λόγο για χειραγώγηση των τιμών, με τη μαζική αγορά έργων ενός καλλιτέχνη από ένα και μόνο άτομο (προκειμένου να δημιουργηθεί τεχνητή έλλειψη και άνοδος των τιμών) και σταδιακή διάθεση τους στην αγορά. Προσωπικά, βρίσκω εξαιρετικά παράδοξη την αποτίμηση έργων τέχνης -στα πρότυπα των χρηματοοικονομικών μοντέλων. Σύμφωνα με το άρθρο «οι αγοραστές των hedge funds θεωρούν οτι η τέχνη είναι ένα είδος επένδυσης». Δηλαδή πως σχεδιάζεις το χαρτοφυλάκιο σου; Αγοράζεις μερικές σταθερές αξίες (Van Gogh, Karavaggio, Rembrandt), κάποια πιο αμφιλεγόμενα έργα (Jan Fabre ή Bacon) και έργα άγνωστων καλλιτεχνών, τα οποία οι εκτιμητές θεωρούν οτι θα αποκτήσουν αξία? Τι απέγινε άραγε το υποκειμενικό της ομορφίας και της τέχνης?
Θα είχε πλάκα να δούμε πως θα λειτουργούσε η ιδιαίτερη αυτή μορφή επένδυσης σε λιγότερο «ευνομούμενες» αγορές, όπως είναι η ελληνική. Ίσως με πώληση έργων άσημων –ακόμα- καλλιτεχνών σε νεόπλουτους «αστούς» (οι οποίοι πηγαίνουν σε μουσεία του εξωτερικού μόνο αν αυτά γειτονεύουν με εμπορικά κέντρα). Στη λογική του «buy low, sell high», οι πωλητές θα έπειθαν τον αγοραστή οτι ο Χ καλλιτέχνης είναι ο νέος Πικασό, στη συνέχεια -με τη βοήθεια «εκτιμητών» τέχνης- θα διέρρεαν τα σχετικά δημοσιεύματα στον τύπο (χμμ, ας σκεφτούμε κάποιον δόκιμο ορισμό για τα artistic «παπαγαλάκια») κι όταν ο εν λόγω καλλιτέχνης κάνει limit up…bingo!
Ελληνική αγορά τέχνης; Ίσως. Άλλωστε, μετά το νομοσχέδιο Βουλγαράκη (και την 66% φοροαπαλλαγή επί των χορηγούμενων για πολιτιστικών σκοπών ποσών), ο πολιτισμός έχει αποκτήσει νέα σημασία στην χώρα μας. Πάντως, αν ήμουν στέλεχος του ΔΟΛ ή του Ελευθερου Τύπου, δεν θα μου κακοφαινόταν να δημιουργούσα ένα παράρτημα για την διοργάνωση εκδηλώσεων και την εμπορία έργων τέχνης. Θυμηθείτε: πώληση σε χαμηλές τιμές, διοργάνωση αναδρομικών εκθέσεων (με γεναία φοροαπαλλαγή) για την ανάδειξη του Χ καλλιτέχνη, limit up, bingo! Pas mal, pas mal!